Kanun Hükmünde Kararnameler Hâlâ Geçerli mi? Devletin “Eski Aşkı”yla Hâlâ Görüşüyor muyuz?
Hadi dürüst olalım… Hepimizin hayatında bir dönem çok sevip sonra “artık görüşmüyoruz” dediğimiz ama gizliden gizliye hâlâ mesajlaştığımız biri olmuştur. Devletin hukuk sisteminde de bunun adı “Kanun Hükmünde Kararname”dir. KHK’lar, bir zamanlar siyasetin gözdesiydi, şimdi ise bazıları yürürlükten kalktı, bazıları hâlâ köşede sessizce duruyor. Yani anlayacağınız, “ayrıldık ama görüşüyoruz” ilişkisi gibi bir durum var.
Erkekler Gibi Stratejik: “Çözüm Odaklı” Kanun Hükmünde Kararnameler
Bir düşünün… Erkekler bir sorunla karşılaştığında genelde hemen çözüm üretmeye çalışır. Musluk bozulduysa tamir eder, yol kapalıysa alternatif rota çizer. İşte KHK’lar da tam olarak böyleydi: “Meclis yavaş çalışıyor mu? Sorun değil, kararname çıkarırız!” mantığıyla doğdular. Yürütmenin eline hızlı karar alma yetkisi veren bu araç, adeta devletin “çözüm odaklı erkek aklı”ydı.
1982 Anayasası ile birlikte hükümete verilen bu yetki, yasama sürecini beklemeden düzenleme yapma imkânı tanıyordu. Ancak elbette bu kadar kolaylık bazılarını rahatsız etti. “Her şeyi yürütme mi belirleyecek?” diye soranlar, KHK’lara uzun süre güvenemediler. Haksız da sayılmazlardı çünkü “çözüm odaklı” olmak bazen “fazla müdahaleci” olmanın önünü açıyordu.
Kadınlar Gibi Empatik: “Toplumu Dinleyen” Hukuk Tartışmaları
Kadınlar genellikle ilişkilerde daha empatik, daha ilişki odaklıdır. “Sen neden öyle hissettin?” diye sorar, olayı her yönüyle anlamaya çalışır. İşte hukuk dünyasında da zamanla bu empatik yaklaşım ağır bastı: “Evet hızlı çözüm önemli ama halkın iradesi nerede? Yasama yetkisi neden devre dışı bırakılıyor?” gibi sorular sorulmaya başlandı.
Ve böylece 2017 Anayasa değişikliği geldi. Artık yürütme organı, yani Cumhurbaşkanı, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” çıkarabiliyor ama eski usul KHK’ların çoğu tarih oldu. Fakat dikkat! “Tümüyle bitti” demek doğru değil. Çünkü daha önce çıkarılan bazı KHK’lar hâlâ yürürlükte ve hüküm doğurmaya devam ediyor. Eski sevgili hâlâ arada bir mesaj atıyor yani…
Hâlâ Geçerli mi? Cevap: Hem Evet Hem Hayır!
Şimdi gelelim en çok merak edilen soruya: Kanun hükmünde kararnameler hâlâ geçerli mi? Cevap hem “evet” hem “hayır.” 2017’deki anayasa değişikliği ile yeni KHK çıkarma yetkisi ortadan kalktı. Artık yürütme, sadece “Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi” ile düzenleme yapabiliyor. Yani yeni KHK çıkarmak mümkün değil.
Ancak bu, eski KHK’ların çöpe atıldığı anlamına gelmiyor. Eğer TBMM tarafından kanunlaştırılmışlarsa veya Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmemişlerse hâlâ yürürlükte olabilirler. Bazı kanunlar hâlâ “kararname kökenli” düzenlemelerle ayakta duruyor. Kısacası KHK’lar artık yeni bir ilişkiye başlamasa da eski defterler tam olarak kapanmış değil.
Hukukun Komik Gerçeği: Eski Aşkın Gölgesi Hep Sürer
Hukuk dünyası, ilişkiler dünyasına çok benzer. Yeni bir sistem kurarsınız, yeni kavramlar getirirsiniz ama eski alışkanlıklar kolay kolay silinmez. Kanun hükmünde kararnameler de tam olarak böyle bir miras: Bir dönemin hızlı ve etkili çözüm aracıydı, şimdi yerini Cumhurbaşkanlığı kararnamelerine bıraksa da etkisi hâlâ sürüyor.
Belki de sormamız gereken soru şudur: Yeni sistem gerçekten daha demokratik ve katılımcı mı, yoksa sadece ismi değişmiş bir “tek taraflı karar alma” mekanizması mı? Çünkü adı değişse de özünde aynı stratejik hamleler devam ediyor olabilir…
Son Söz: Sizce Devlet Eski Sevgilisiyle Arayı Açmalı mı?
KHK’lar artık geçmişte kaldı diyebiliriz ama izleri hâlâ hayatımızda. Peki sizce ne yapılmalı? Tamamen unutulmalı mı, yoksa tarihe not düşülüp bir daha aynı hatalara düşülmemesi için mi hatırlanmalı? Yorumlarda buluşalım: Devlet, eski aşkıyla yolları tamamen ayırmalı mı, yoksa dost kalmakta bir sakınca yok mu?